Phân mảnh tinh trùng là một trong những khía cạnh quan trọng của sức khỏe sinh sản nam giới, nơi các sợi DNA của tinh trùng có thể bị đứt gãy hoặc biến đổi tạo ra những tác động không lường trước được đến khả năng thụ tinh và có thai. Việc xét nghiệm phân mảnh tinh trùng sẽ giúp ích nhiều trong việc đánh giá và hỗ trợ sinh sản nam giới. Qua bài viết dưới đây, hãy cùng IVF Việt Âu tìm hiểu chi tiết hơn nhé!
1. Phân mảnh tinh trùng là gì?
Phân mảnh tinh trùng (Sperm DNA fragmentation) có thể là các khiếm khuyết trong cấu trúc DNA như sự phân mảnh sợi đơn hoặc sợi kép, sự mất hoặc sửa đổi nucleobase, do các tương tác chéo trong DNA sợi đơn hoặc giữa hai sợi với nhau. Khiếm khuyết cũng có thể xảy ra do quá trình đóng gói DNA với các protamine dẫn đến các DNA dễ bị tổn thương.
Bên cạnh đó khác với các loại tế bào khác là khi tinh trùng trưởng thành sau quá trình sinh tinh thì hoạt động tự sửa chữa của chúng cũng dừng hẳn. Điều này giải thích tại sao tinh trùng trong tinh hoàn có mức độ phân mảnh thấp hơn so với mào tinh và dịch xuất tinh.
2. Nguyên nhân gây ra phân mảnh tinh trùng
Những nguyên nhân dẫn đến phân mảnh DNA tinh trùng có thể đến từ bên trong hoặc từ ảnh hưởng của các yếu tố bên ngoài.
Các yếu tố bên trong gây ra phân mảnh tinh trùng:
- Chu trình gây chết tế bào (apoptosis), các stress oxy hóa, khiếm khuyết trong quá trình đóng gói protamine hóa, tái cấu trúc nhiễm sắc thể và suy giảm khả năng sinh tinh.
- Trong quá trình hình thành và di chuyển của tinh trùng từ tinh hoàn đến mào tinh, những tác nhân bên trong và bên ngoài làm tăng mức độ phân mảnh DNA. Đồng thời cơ chế sửa chữa DNA của tinh trùng sẽ xuyên suốt trong quá trình sinh tinh và xuất tinh, khi quá trình sửa chữa không thành công thì những tinh trùng được phóng xuất vào tinh dịch sẽ mang DNA phân mảnh.
Các yếu tố bên ngoài gây ra phân mảnh tinh trùng:
- Lối sống: chế độ ăn, hút thuốc, sử dụng thuốc,…Một vài nghiên cứu đã chứng minh rằng nam giới có lỗi sống không lành mạnh, sử dụng ma túy, thuốc lá, rượu bia đã làm tăng tỷ lệ phân mảnh tinh trùng cao.
- Tuổi tác: tuổi cao, chất lượng, mật độ và số lượng tinh trùng có xu hướng giảm. Đây cũng chính là một trong những nguyên nhân của phân mảnh tinh trùng.
- Tiếp xúc với môi trường ô nhiễm độc hại cũng như các chết độc sẽ gây ảnh hưởng lớn đến tính toàn vẹn DNA tinh trùng và kết quả là gây ra sự phân mảnh DNA tinh trùng
- Tiền sử bệnh lý: ung thư, giãn tĩnh mạch thừng tinh, viêm tinh hoàn,…
3. Các mức độ đánh giá phân mảnh tinh trùng
Theo WHO, phân mảnh DNA tinh trùng ảnh hưởng đến sự thụ tinh, mức độ phân mảnh được biểu hiện thông qua những xét nghiệm dựa trên chỉ số DFI.
Trong trường hợp kết quả xét nghiệm cho thấy:
DFI < 15% là mức độ bình thường
DFI ≤ 30% là phân mảnh tinh trùng ở mức trung bình
DFI >30% là phân mảnh tinh trùng ở mức nặng
Hiện nay, ước tính khoảng 25% bệnh nhân nam bị vô sinh có mức độ phân mảnh DNA tinh trùng nặng. Mối liên quan giữa tổn thương DNA tinh trùng và các thông số tinh dịch truyền thống được chứng minh là chỉ ở mức độ yếu đến trung bình. Bên cạnh đó các nghiên cứu cũng chỉ ra rằng 25–40% nam giới vô sinh có thể có đặc điểm tinh trùng tiêu chuẩn bình thường theo tiêu chí của WHO, nhưng DFI >20–30%. Ngoài ra, chỉ số DFI > 30% cũng sẽ làm tăng nguy cơ sẩy thai.
4. Tác động của phân mảnh tinh trùng đến sinh sản
Phân mảnh DNA tinh trùng không chỉ là một vấn đề về chất lượng tinh trùng mà còn là yếu tố trực tiếp ảnh hưởng đến khả năng sinh sản của nam giới. Theo các nghiên cứu gần đây, sự liên quan chặt chẽ giữa vô sinh nam và tình trạng giảm khả năng mang thai tự nhiên với tỷ lệ phân mảnh đã được nêu rõ.
Các nghiên cứu chỉ ra rằng nam giới có chỉ số DFI (DNA Fragmentation Index) dưới 30% có khả năng có thai tự nhiên hoặc qua phương pháp IUI, trong khi nhóm có DFI trên 30% nên xem xét các phương pháp như IVF/ICSI. Mức DFI cao còn có thể tăng nguy cơ sảy thai.
Đồng thời nhiều nghiên cứu hiện nay đã chỉ ra rằng tỷ lệ phân mảnh tinh trùng ảnh hưởng đến tỷ lệ phôi tốt và tỷ lệ hình thành phôi nang, chỉ số DFI>30% thể hiện tốc độ phát triển phôi ngày 3, chất lượng phôi, tỷ lệ hình thành phôi nang, và tỷ lệ làm tổ thấp hơn, cùng với tỷ lệ sẩy thai cao hơn so với nhóm có chỉ số DFI<30%.
Do đó, mức độ phân mảnh DNA tinh trùng đóng vai trò quan trọng trong sự phát triển của phôi, tỷ lệ làm tổ, và tỷ lệ sẩy thai trong các chu kỳ ICSI, đặc biệt là trong nhóm bệnh nhân vô sinh không do yếu tố nam giới.
5. Khi nào thì nên thực hiện xét nghiệm phân mảnh tinh trùng
Nhiều nghiên cứu lâm sàng đã chứng minh sự phân mảnh tinh trùng là một dấu hiệu để chuẩn đoán vô sinh nam và dự đoán kết quả sinh sản tự nhiên và hỗ trợ.
Xét nghiệm đánh giá sự phân mảnh DNA tinh trùng được đề xuất trong các trường hợp sau:
– Nam giới vô sinh có kết quả phân tích tinh dịch bình thường
– Sảy thai tự nhiên tự phát
– Xác định kỹ thuật hỗ trợ sinh sản phù hợp nhất
6. Một số phương pháp xét nghiệm phân mảnh tinh trùng hiện nay
Đánh giá phân mảnh DNA tinh trùng là xét nghiệm quan trọng giúp đánh giá tình trạng vô sinh ở nam giớ, có giá trị góp phần tiên lượng kết quả trong điều trị vô sinh. Do đó, các phương pháp dùng để đánh giá phân mảnh DNA được phát triển dựa trên nhiều nguyên tắc khác nhau. Các phương pháp đánh giá được chia làm 3 nhóm:
(1) Đánh giá phân mảnh DNA trực tiếp bằng cách kết hợp các đầu dò DNA hoặc các nucleotide đã được sửa chữa tại vị trí sai sót.
(2) Đo tính nhạy cảm của DNA đối với sự biến tính.
(3) Đo gián tiếp mức độ nén của nhiễm sắc thể.
Phương pháp đánh giá phân mảnh DNA tinh trùng trực tiếp có thể được kể đến là phương pháp đánh dấu phân mảnh DNA bằng các dUTP (Terminal Deoxynucleotidyl Transferase-Mediated dUTP Nick-end Labeling – TUNEL), điện di tế bào đơn (Single-cell gel electrophoresis – Comet). Phương pháp đánh giá gián tiếp dựa trên tính nhạy cảm của DNA với các tác nhân biến tính như acid hay nhiệt độ là Sperm Chromatin Structure Assay (SCSA) và phương pháp đánh giá dựa trên độ nén của nhiễm sắc chất và tạo quầng halo là khảo sát mức độ phân tán chất nhiễm sắc tinh trùng (Sperm Chromatin Dispersion – SCD).
Hiện nay, các xét nghiệm phân mảnh tinh trùng đã trở nên nhanh chóng, thuận tiện và độ chính xác cao. Kết hợp với việc kiểm tra tinh dịch đồ và các xét nghiệm về bệnh lý nam khoa, việc này không chỉ cung cấp cái nhìn toàn diện về sức khỏe sinh sản mà còn dẫn đến những dự đoán chính xác về khả năng sinh sản và hướng can thiệp phù hợp.
Vì vậy, việc thăm khám bác sĩ và thực hiện các xét nghiệm phân mảnh tinh trùng không chỉ giúp xác định vấn đề một cách nhanh chóng mà còn mở ra cơ hội để tìm kiếm giải pháp hiệu quả trong quá trình điều trị vô sinh ở nam giới.
Địa chỉ: Tầng 3, Nhà E, Bệnh viện Hữu Nghị Lạc Việt, Đường Nguyễn Tất Thành, Thành phố Vĩnh Yên, Tỉnh Vĩnh Phúc
Hotline: 0835.215.115
Website: ivfvietau.vn
Fanpage: Đơn vị Hỗ trợ sinh sản Việt Âu – Bệnh viện Hữu Nghị Lạc Việt
